3 czerwca 2023

Kult

Po sześciu dniach Jezus wziął z sobą Piotra, Jakuba i brata jego Jana i zaprowadził ich na górę wysoką, osobno. Tam przemienił się wobec nich: twarz jego zajaśniała jak słońce, odzienie zaś stało się białe jak światło. A oto im się ukazali Mojżesz i Eliasz, którzy rozmawiali z Nim. Wtedy Piotr rzekł do Jezusa: „Panie, dobrze, że tu jesteśmy; jeśli chcesz, postawimy tu trzy namioty: jeden dla Ciebie, jeden dla Mojżesza i jeden dla Eliasza . Gdy on jeszcze mówił, oto obłok świetlany osłonił ich, a z obłoku odezwał się głos: „To jest mój Syn umiłowany, w którym mam upodobanie, Jego słuchajcie”. Uczniowie, słysząc to, upadli na twarz i bardzo się zlękli. A Jezus zbliżył się do nich, dotknął ich i rzekł: „Wstańcie, nie lękajcie się!” Gdy podnieśli oczy, nikogo nie widzieli, tylko samego Jezusa (Mt 17, 1-9).

Święto Przemienienia Pańskiego – Tranfiguratio Domini Nostri Iesu Christi – zostało ustanowione w roku 1456 – w rok po zwycięstwie koalicji wojsk europejskich nad Turkami pod Belgradem – przez papieża Kaliksta III, którzy rządził Kościołem w latach 1455-1458. Ojciec Święty Kalikst III polecił wpisać święto Przemienienia pod dniem 6 sierpnia. Tym niemniej należy pamiętać, że w Tradycji Kościoła, szczególnie w obrządkach wschodnich, pamiątkę wydarzenia na Górze Tabor obchodzono już w pierwszych wiekach chrześcijaństwa, zaliczając to święto do najważniejszych. Oto w kościele greckim już w IV wieku czczono Przemienienie Pańskie i święto musiało zaliczać się do najważniejszych, skoro poprzedzane było wigilią i kontynuowane oktawą. Posiadamy również wzmianki o żywym kulcie Przemienienia Pańskiego w Syrii, gdzie za czasów biskupa Babi (497-503) było szczególnie uroczyście celebrowane. Historycy Kościoła porównują rangę uroczystości Przemienienia Pańskiego z dzisiejszym świętem Chrystusa Króla. Od IX wieku celebrowano je w Bizancjum. W cerkwi natomiast, święto Przemienienia Pańskiego należy do jednego z dziewięciu stałych świąt w liturgii. W Kościele zachodnim Transfiguratio Domini czczono od VII wieku, lecz zasięg tego święta był lokalny. Zazwyczaj obchodzono je wówczas czterdzieści dni przed Wielkanocą, a to z przekonania, iż wydarzenie jakoby miało miejsce czterdzieści dni przed męką Chrystusa. Od XIII wieku obchód Przemienienia Pańskiego rozwinął się w klasztorach benedyktyńskich, gdyż w tym czasie mnisi tego zakonu otworzyli klasztor na Górze Tabor. W Polsce pierwsze ślady celebracji pamiątki Przemienienia Pańskiego pochodzą z XI wieku, faktycznie natomiast zaczęto je obchodzić od 1457 roku, zaś na stałe upowszechniło się w siedemnastym stuleciu, na fali kontrreformacji.

Kult wizerunku Cudownego Oblicza był bardzo stary w kościele i zazwyczaj był wiązany z legendą o świętej Weronice, która otarłszy twarz Chrystusa podczas drogi krzyżowej, miała otrzymać na chuście odbicie twarzy Zbawiciela. Motyw odciśniętej na chuście twarzy Chrystusa pojawia się również przy okazji wydarzenia opisanego w Historii Kościoła Euzebiusza z Cezarei. Według niej, trędowaty Abgar V, toparcha Edessy, zwrócił się do Chrystusa, by przybył i uleczył go. Chrystus miał mu odpisać, że nie przybędzie, ale przyśle po zmartwychwstaniu swego ucznia. Według innych wersji, Abgar wysłał malarza, a gdy ten nie umiał sporządzić wiernego portretu, Chrystus przyłożył płótno do twarzy i ta odbiła się na nim. Motyw ten był wielokrotnie powtarzany, między innymi w Ewangelii Gruzińskiej, piśmie apokryficznym powstałym prawdopodobnie w średniowieczu.

Zobacz także: UWIELBIAJMY PRZEMIENIENIE PAŃSKIE